Συνοπτικές σημειώσεις αρμονίας, Α λυκείου Απρίλιος 2012

Χριστός Ανέστη!

Εύχομαι να θυμόμαστε πάντα και να βιώνουμε την χαρά που δίνει αυτή η αλήθεια.

Να ελπίζουμε, να παλεύουμε για το καλό και να έχουμε πάντα την πυξίδα της Ανάστασης, αντίδοτο και σκοπό μέσα στα άσχημα και σκληρά αυτού του κόσμου.

Μακάρι να είναι η καρδιά μας μαλακό και εύφορο έδαφος για να αποτυπωθεί η σφραγίδα της αλήθειας αυτής, του Χριστού, και να καρποφορεί μέσα μας, αλλά και στο περιβάλλον μας.

ΝΑ ΜΗΝ ΣΤΑΜΑΤΑΤΕ ΝΑ ΨΑΧΝΕΤΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ, ΝΑ ΜΗΝ ΔΙΣΤΑΖΕΤΕ ΝΑ ΤΗΝ ΨΗΛΑΦΗΣΕΤΕ ΣΤΗ ΖΩΗ ΣΑΣ, ΚΑΙ ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΓΕΝΝΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΚΑΛΗ ΑΓΑΠΗ!

Ακολουθούν συνοπτικές σημειώσεις σημειώσεις εφ’ όλης της ύλης της αρμονίας, που έχουμε διδαχθεί στην Α' λυκείου το φετινό σχολικό έτος, 2011-2012.

Δε διδαχθήκαμε φέτος τις παραγράφους 4 και 5, που μιλούν για την V7  και την αρμονική αλυσίδα.

Δώστε προσοχή στο τέλος, στην παράγραφο 6, με γαλάζιο χρώμα: 

6. Τι πρέπει να θυμάμαι γενικά όταν λύνω ένα θέμα!

   1. Κύριες συγχορδίες

·   Ι,ΙV,V

·   Χρησιμοποιούνται σε ευθεία κατάσταση (⁵₃),  α’ αναστροφή (⁶) και β’ αναστροφή ( ⁶₄).

·   Διπλασιάζουμε την 1^η και την 5^η.  Ποτέ την 3^η.   Επομένως, αν η σοπράνο τραγουδάει την 3^η δεν μπορούμε να έχουμε α’ αναστροφή.

·   Στη σύνδεση V-I ο προσαγωγέας λύνεται με διάστημα 2ας μικρής ανιόν (π.χ. στην σολ  μειζονα: φα#- σολ).  Εξαιρετική λύση του προσαγωγέα μόνο σε εσωτερικές φωνές γίνεται με διάστημα 3^ης κατιόν (π.χ. φα#-ρε)  και σπανιότερα 4 προς τα πάνω (π.χ. φα# - σι).

·   Συνδέονται όλες μεταξύ τους, εκτός από την σύνδεση  V-IV (επιτρέπεται η σύνδεση V- IV6,  με την IV  να έχει χαρακτήρα VI, δηλαδή απροσδόκητη πτώση, με απαραίτητη τη λύση του προσαγωγέα 2^α ανιόν).

·   Στη σύνδεση I- IV και I-V κάνω πλάγια κίνηση, δηλαδή κρατάω μια κοινή νότα αν γίνεται.

·   Στη σύνδεση IV-V κάνω αντίθετη κίνηση, ο Β ανεβαίνει και όλες οι υπόλοιπες φωνές κατεβαίνουν.

·   Γενικά κάνω βηματικές ή μικρές κινήσεις και κρατάω κοινές νότες όπου μπορώ.

·   Αποφεύγω τα μεγάλα πηδήματα και ειδικά τα  διάφωνα μελωδικά διαστήματα, 2 Α, 4 Α, 7^η.  Η 5 ελ επιτρέπεται αρκεί μετά να κινείται αντίθετα, π.χ. σι –φα, μι ή φα-σι, ντο.

·   Δεν κινούμαι παράλληλα για να αποφύγω τις παράλληλες 5^ες και 8^ες και την ευθεία 8^η ή 5^η στις εξωτερικές φωνές.

·    Απαγορεύεται η υπέρβαση της έκτασης των φωνών και οι διασταυρώσεις και υπερπηδήσεις.

·   Δε βάζω ίδια συγχορδία από μέτρο σε μέτρο.

·   Χρήσεις της β’ αναστροφής  μόνο σε αυτά τα σχήματα.

Διαβατικό1                 Διαβατικό 2                            Πτωτικό                      Ποικιλματικό                         

Στο ασθενές               Στο ασθενές                           Στο ισχυρό                 Στο ασθενές                          

I- V⁶₄- 1⁶ ή                   IV- I⁶₄– IV⁶ ή                           II⁶-I⁶₄-V⁷-I ή                I- IV⁶₄- I

I⁶- V⁶₄- I                       IV⁶ – 1⁶₄– IV                            IV-I⁶₄ – V⁷- I                                                               

Μια φωνή ανεβαίνει,                                     Δύο φωνές κατεβαίνουν        Δύο φωνές σταθερές,

Μια κατεβαίνει,                                                                                             Δύο ανιόν ποίκιλμα  

Μια σταθερή                                                  Πριν το τέλος                         Στο τέλος

Μια κατιόν ποίκιλμα                                                           

Παραλλαγή: I-VΙΙ6- 16, όπου δύο φωνές κάνουν κατιόν ποίκιλμα

Σπανιότερα, άρπισμα της ίδιας συγχορδίας αλλά το ⁶₄στο ασθενές.

·   λύση προσαγωγέα:

·   2μ    πάνω προαιρετικά σε όλες τις φωνές, αλλά υποχρεωτικά στις εξωτερικές φωνές (S,B).

·   Εξαιρετική λύση 3η  κάτω  μόνο στις εσωτερικές φωνές (A,T)

    2. Δευτερεύουσες συγχορδίες:

II, III, VI, VII.

·   Χρησιμοποιούνται σε ευθεία κατάσταση και α’ αναστροφή, όχι σε β’ αναστροφή.

·   Διπλασιάζω την 3^η  και την 1^η , ποτέ την 5^η.

·   Χρησιμοποιούνται ως αντικαταστάτριες των κύριων συγχορδιών με τις οποίες έχουν την ίδια λειτουργία, απέχουν διάστημα τρίτης, άρα έχουν δύο κοινές νότες.  Δηλαδή μπορούν να ακολουθούν οι να αντικαθιστούν τις κύριες, όχι να προηγούνται.

VI

·   Λειτουργία Τονικής (T) : I, VI .

·   Η VI έχει λειτουργία τονικής ή υποδεσπόζουσας.

·   Αντικαθιστά ή ακολουθεί την Ι (και σπανιότερα αντικαθιστά ή προηγείται της ΙV).

·   Ακολουθεί τις:  I-VI, V-VI, VII⁶- VI⁶ σπανιότερα.

·   Προηγείται των:  VI- IV, VI- II ,  VI- V σπανιότερα.

·   Στη σύνδεση V(⁷)- VI, δύο φωνές ανεβαίνουν και δύο κατεβαίνουν, διπλασιάζω την 3^η της VI.

II

·   Λειτουργία Υποδεσπόζουσας (S) : IV , ΙΙ.

·   H II αντικαθιστά ή ακολουθεί την IV γιατί έχουν 2 κοινές νότες & λειτουργία υποδεσπόζουσας & οι δύο.

·   Προτιμάται σε α’ αναστροφή.

·   Στην ελάσσονα είναι ελαττωμένη συγχορδία και χρησιμοποιείται κυρίως σε α’αναστροφή.

·   Ακολουθεί την I, IV VI

·   Προηγείται της V, VII⁶.

·   Χρησιμοποιείται στο πτωτικό (II⁶-I⁶₄-V⁷-I).

VII

·   Λειτουργία Δεσπόζουσας (D) : V , VΙΙ.

·   H VII χρησιμοποιείται μόνο σε α’ αναστροφή γιατί είναι ελαττωμένη συγχορδία.

·   Διπλασιάζω μόνο την 3^η γιατί η 1^η και 5^η σχηματίζουν το διάστημα της 5ελατ.

·   Αντικαθιστά ή ακολουθεί την V και έχει λειτουργία δεσπόζουσας .

·   Χρησιμοποιείται αντί της V⁶₄  στο διαβατικό I- VII⁶ – I⁶ ή I⁶- VII⁶- I, όπου δύο φωνές ανεβοκατεβαίνουν και δύο κάνουν κατιόν ποίκιλμα.

·   Ακολουθεί τις I, II, IV, V, και σπανιότερα την VI.

·   Προηγείται των I, V, σπανιότερα VII⁶- VI.

·   Έχει τον προσαγωγέα που λύνεται με τον γνωστό τρόπο.

III

·   Η ΙΙΙ έχει και λειτουργία τονικής και δεσπόζουσας, εξαιτίας λοιπόν του διφορούμενου χαρακτήρα της, χρησιμοποιείται σπάνια, μόνο στις εξής περιπτώσεις: 

a)      ως προέκταση της Ι: I- III – IV  όπου ο προσαγωγέας κατεβαίνει, π.χ. ρε –ντο αναίρεση - σι b στη ρε ελάσσονα.

b)       ή ως προέκταση της V:   V-III- I·  ο προσαγωγέας λύνεται κανονικά 2^α πάνω, στην τονική.

·   Στην ελάσσονα είναι αυξημένη συγχορδία (φα -λα –ντο # στη ρε ελάσσονα), για αυτό αν πρέπει να τη χρησιμοποιήσουμε παίρνουμε την κατιούσα μελωδική φα λα ντο αναίρεση.

V    3. Εναρμόνιση θέματος στον ελάσσονα τρόπο:  Δεν ξεχνώ τον οξυμένο προσαγωγέα (π.χ. σολ# στη λα ελάσσονα, ή λα αναίρεση στη σι b ελάσσονα)       

·   Προσέχω να μη σχηματίζεται το τριημητόνιο μεταξύ 6ης και 7ης μελωδικής βαθμίδας(φα -σολ#):  για να το αποφύγω χρησιμοποιώ την ανιούσα ή κατιούσα μελωδική (φα# σολ# και

 σολ αναίρεση φα αναίρεση)

(   4. V7: Λύνω την 7η, 2 εκτός από την περίπτωση V⁷- I⁶ και V⁴₃- I⁶, όπου τη λύνω 2    για να αποφύγω διπλασιασμό της 3ης στην Ι.

Αν έχω μελωδικό διάστημα 7^ης , πχ σολ-φα    , εναρμονίζω και τις δύο νότες με V⁷. Η 7^η λύνεται πάλι βηματικά προς τα κάτω.

V    5. Αρμονική αλυσίδα.

 Ένα μελωδικό μοτίβο που λέγεται πρώτος κρίκος ή πρότυπο, επαναλαμβάνεται ακριβώς στους επόμενους κρίκους σε διάστημα 2^ης ή 3^ης και σπανιότερα 4^ης πάνω ή κάτω.

Απαραίτητη προϋπόθεση να μην υπάρχει λάθος μέχρι την πρώτη νότα του δεύτερου κρίκου.

Μια- δυο τελευταίες συγχορδίες της αλυσίδας μπορούν να τροποποιηθούν για τη σύνδεση της αλυσίδας με το υπόλοιπο θέμα.)

6. Τι πρέπει να θυμάμαι γενικά όταν λύνω ένα θέμα

1.      Στις κύριες δε διπλασιάζω την 3^η.

2.      Στις κύριες σε ⁶₄ διπλασιάζω μόνο την 5^η.

3.      Το ⁶₄ χρησιμοποιείται μόνο στο πτωτικό, διαβατικό, ποικιλματικό και άρπισμα, όχι όπου λάχει!

4.      Στις δευτερεύουσες δε διπλασιάζω την 5^η.

5.      Τις δευτερεύουσες δεν τις χρησιμοποιώ σε ⁶_4.

6.      Ο προσαγωγέας:

V    δε διπλασιάζεται,

V    λύνεται 2μ πάνω,

V    ή 3 κάτω στις εσωτερικές φωνές.

7.      Αρμονικά και μελωδικά λάθη:

1)      5ες, 8ες παράλληλες και αντιπαράλληλες, ή πρώτη και 8η.	2)       Ευθεία 8η και 5η.
3)      Διασταύρωση.	4)      Υπερπήδηση.
5)      Υπέρβαση οκτάβας.	6)      Υπέρβαση έκτασης φωνών.
7)      Διπλασιασμός προσαγωγέα.	8)      Λάθος λύση του προσαγωγέα
9)      Διπλασιασμός 3ης στις κύριες.	10)   Διπλασιασμός 5ης στις δευτερεύουσες.
11)   Λάθος λύση της 7ης.	12)   Διάφωνα μελωδικά διαστήματα.
13)   Ίδια συγχορδία από μέτρο σε μέτρο	14)   Λάθος νότες.
15)   Λάθος αξίες.

8.      ναι: I- VI- IV – II – VII⁶.  Όχι το ανάποδο.

9.      Κάνω τις μικρότερες δυνατές κινήσεις, κρατάω κοινές νότες.

10.   Δεν ξεχνώ τον οξυμένο προσαγωγέα στην ελάσσονα, αλλά και την κατιούσα μελωδική, για να αποφύγω το τριημιτόνιο μεταξύ 6^ης  και 7^ης βαθμίδας.   

11.  ναι          IV- V,          όχι    V- IV

II- V                     V- II

                        IV- VII⁶               VII⁶- IV

II- VII⁶                 VII⁶- II

12.  Ελλιπές μέτρο, αρχίζει με V.

13.  Ένα θέμα αρχίζει πάντα με I   σε ευθεία κατάσταση  και τελειώνει πάντα με V- I  σε ευθεία κατάσταση.

14.  Όταν μια φωνή κάνει πήδημα πχ 4^ης, και οι δύο συγχορδίες που θα χρησιμοποιηθούν απέχουν το ίδιο διάστημα, τότε πρέπει μια από τις δύο συγχορδίες να είναι σε α’ αναστροφή.